Şu anda Piri Reis – Dünya Haritacısı belgeseli üzerinde çalışan Gülşah Çeliker, belgesel çekmenin zorlukları olduğunu vurgulayarak ekliyor: Vazgeçenler kaybedenlerdir! İnandığım bir proje için, tüm zorluklara ve baskılara rağmen asla vaz geçmeyi düşünmedim ve hayata geçirmek için tüm şartlarımı da zorluyorum… Çeliker ile hem Piri Reis Projesi hem de hedeflerini konuştuk…

Belgesel yapmaya ömrünü adamış bir isim Gülşah Çeliker. Eğitim hayatından sonra iş hayatında her adımı belgesel konusunda atmış, başarılı da olmuş. Belgeselciliğe Mehmet Ali Birand’ın yanında başlayan Çeliker, birçok belgeselin yapım ve yenileme sürecinde bulunduktan sonra kendi kanatları ile uçmaya karar vermiş. Beş yıllık yoğun bir çalışma sonunda çok ses getiren Türk Kızı, Gök Kızı, Atatürk Kızı Sabiha Gökçen belgeselini tamamlamış.

Şu anda da Piri Reis – Dünya Haritacısı belgeseli üzerinde çalışıyor. Araştırma için Venedik, Vatikan, Madrid, Barselona, Lizbon arşivleri ile  Hollanda Kraliyet arşivlerinde çalışma yapmış. Gülşah Çeliker ile hem Piri Reis Projesi hem de hedeflerini konuştuk…

Biraz kendinizi tanıtır mısınız? Neden belgeselci olma yolunu seçtiniz, hangi faktörler etkili oldu bu seçiminizde?

İstanbul Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümünden mezun olduktan sonra, İngiltere’de South Bristol College’de TV Video Prodüksiyonu üzerine lisansüstü eğitimi yaptım. Eğitimimi bir belgesel projesi ile tamamladım. İleride belgesel filmler yapmak istediğim ve çocukluğumdan beri belgesellere meraklı bir çocuk olduğum, zira babamla kaptan Cousto belgeselleri izleyen bir çocuk olduğum için tercihim bu yönde oldu…

Ardından HTV (ITN) Bristol’de staj yaparak, Türkiye’ye döndüm. İzmirli olduğum için ailemin ısrarıyla, kariyerime ilk Ege TV’de yapımcı yönetmen olarak başladım. Daha sonra İstanbul TRT’ye transfer oldum ve Çocuk ve Gençlik programlarına bağlı yapımcı ve çevirmen olarak çalıştım. Bu arada, hedefim olan Mehmet Ali Birand’ın yapım şirketine girdim ve pek çok belgeselin yapım ve yenileme sürecinde bulundum.

İlk belgeseliniz olan Sabiha Gökçen’e nasıl karar verdiniz, belgeselle ilgili nasıl geri bildirimler aldınız?

Birand’ın  yapım şirketinde çalışırken kendi projemi yapmak üzere içim içimi kemirmeye başladı. Bunu Birand’ın şirketinde yapamazdım, çünkü o zaman benim projem olmasından çıkacaktı. Bu sebeple, ilk belgesel olan ve bir çocukluk önderim olan Sabiha Gökçen belgeseline başladım ve bağımsız olarak çalışmaya başlayarak, devlet ve özel destekleri alabilmek için kendi şirketimi kurdum. Bu belgeseli; alt yapısını hazırlamak, sponsorluk süreci ve çekimler için toplam 5 yıllık bir süreçte tamamladım. Bir Cumhuriyet ve havacılık tarihi ile bir kadın kahraman hikayesini anlatan Sabiha Gökçen; Balkanlar, Fransa ve Amerika ve Rusya’da araştırma ve çekimleri olan; Türk Kızı, Gök Kızı, Atatürk Kızı Sabiha Gökçen Belgeseli’nin premier ve TV gösterimlerinin ardından özel gösterimleri; Yunanistan (Belgesel Film Festivali) Amerika, Rusya, Avusturya ve İtalya’da oldu. İngilizce ve Fransızcaya da çevrilen belgesel için güzel geri bildirimler aldığımı düşünüyorum hala çeşitli okullar ve kültür merkezlerinden gösterim talep geliyor. Sabiha Gökçen tıpkı benim çocukluk önderim olduğu gibi kız çocuklarının da önderi olmaya ve ilham vermeye devam ediyor…

Şimdi yeni bir belgesel üzerinde çalıştığınızı biliyorum. Biraz ondan bahseder misiniz?

Şimdiki belgeselim derya deniz bir proje; Sabiha Gökçen’in ardından, bir sempozyum bildirgesi ile katıldığım Piri Reis’in ölümünün 500. Yılı çerçevesinde katıldığım sempozyum ile başladı. Piri Reis. 10 yıllık bir araştırma pr-produksiyon projesi oldu ve oluyor. Tabii bütün Akdeniz tarihini içerdiği ve dönem projesi olduğu için oldukça meşakkatli oldu. Daha doğrusu sponsorluk için çok zorlandığım bir proje oldu. Hala bir ana sponsorluğum yok. Bir tarafta Osmanlı tarihi diğer taraftan Türklerin Denizcilik tarihi, Piri Reis üzerinden maceralı bir hikayeyle seyirciye aktarılacağı ve drama belgesel olarak planlanan; Gizemli Kaptan Piri Reis Belgeseli global şartlarda hazırlanarak dünya izleyicisine sunulacak, 75 dakikalık bir yapım olarak planlandı.

Oyuncuları arasında ön görüşmelerini yaptığımız Mehmet Günsür ve Riccardo Scamarcio olduğu belgesel film; Piri Reis ve Kristof Kolomb’un bilinmeyen hikayesini de anlatacağı ve Keşifler Tarihi hakkında çok özel bilgiler vereceği için sinemalarda da gösteriminin ilgi çekeceği inancındayız.

Türkiye’de belgeselle uğraşmanın zorlukları var mı varsa neler?
Evet belgesel film yapmak üzerine bir çift lafım var. Toplum hafızası çok zayıf bir ülke olarak bu konuda ne kadar serzenişte bulunsam azdır. Öncelikle okumayan, duydukları ile yetinen bir toplum olduğumuzdan ortalama eğitim seviyesinin Avrupa’nın gerisinde olması sebebiyle buna matbaanın gelişinin 200-300 yıl gecikmesinin trajik sonuçları da diyebiliriz.

Gülşah Çeliker, İlber Ortaylı ile…

Yoğun entellektüel araştırma ve çalışmalara çok saygısı olan bir toplum olduğumuz söylenemez. Zira bu durum her şeyde olduğu gibi bir belgeselci için de en büyük engel yani zihinlerdeki önyargıları kırmak; Einstein’ın dediği gibi, atomu parçalamaktan zor galiba…

Ancak benim düsturum; vazgeçenler kaybedenlerdir! İnandığım bir proje için, tüm zorluklara ve baskılara rağmen aslavaz geçmeyi düşünmedim ve hayata geçirmek için tüm şartlarımı da zorluyorum. Buna, proje için borç kredi kullanmak dahil çünkü başladığım günden beri bu projenin enerjisinin yüksekliğini biliyorum. Dünyanın sayılı arşivlerinde çalışma fırsatı elde ettim, ediyorum da böylece inanılmaz bir bilgi, belge ve kaynak kaynak taraması hatta keşifler, deşifreler yaparak proje gittikçe zenginleşip globalleşiyor. Bu da benim, başından beri haklı olduğumun göstergesi adeta. İtalya Vatikan arşivleri Venedik devlet ve özel kütüphanelerde bulduklarım ve şimdi İspanya ayağındaki araştırma ve keşifler beni ayrıca heyecanlandırıyor!

Belgesel dışında yeni projeler var mı? Gelecekte işinizle ilgili hedefleriniz neler?

Evet belgesel dışında bir kitap projesi; Haritacı ve Kaşif (Piri Reis ve Kristof Kolomb ile ilgili bir kitap) ayrıca daha önceden yazdığım bir senaryodan bir uzun metraj film hayalim var. Kitap ve drama belgeselin hemen ardından düşündüğümüz feature film projesi için şimdiden Amerikalı ve Kanadalı yapımcı, menajer ve senaryo doktoru profesyonellerle, çeşitli film festivallerinden beri görüşüyorum. Onlar da, kitabın çıkmasını ve belgeseli bitirmemi bekliyorlar. Hatta dijital platformda yayınlanacak bir dizi projesini bile görüşüyoruz ama sanırım bir zamanı var. Gördüğünüz gibi çok yönlü bir proje olarak önümüzdeki günlerde gündemde yer alabileceğini tahmin edebilirsiniz.

Belgesel dışında film projelerim var. Piri Reis’den hemen sonra için İtalya’da geçen gerçek bir hikayem var. Romantik komedi olacak, senaryosunu da orada İngilizce yazdım. Bir de Cumhuriyet tarihi ile ilgili bir hikayem daha var film olmasını arzu ettiğim. Şimdilik bunun hikayesi de sürpriz kalsın…

Yerelden dünyaya açılma konusunda da bir planınız var mı?

Yerelden dünyaya açılmak aslında benim yegane hedefim, Deyim yerindeyse Piri Reis bu konuda biçilmiş kaftan. Kolomb’la olan orijinal bağlantısının bu konuda dünyaya pazarlanacak ve altı çizilecek en önemli ayrıntı olduğunu düşünüyorum ayrıca bir Yahudi kızıyla yaşadığı özel ilişkinin dünya pazarlanacak önemli bir hikaye olduğunu söyleyen Kanadalı bir senaryo doktoru ile de görüşüyorum. Film aşamasında profesyonel olarak çalışacağız muhtemelen ve Amerika’da da bir ajansım da olacak yani Piri Reis okyanuslara açılacak ve global dünyanın kahramanı olacak gibi görünüyor, tam da istediğim gibi! Aslında ben Sabiha Gököen’i global düşünmüştüm yurtdışı çekimleri ve hikayelerle ama o oldukça yerel bir kahraman bu konuda Piri Reis fersah fersah geçecektir. Bence bizim Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kendi kahramanlarımızı dünyaya pazarlayacak hikayelere ve tabii ki bu konudaki olmazsa olmaz sponsor ve destekçilere ihtiyacımız var.

Böylece dünya kültür mirasında yer alacak, iz bırakacak daha büyük orijinal projeler üretebileceğiz…

Bir önceki yazımız olan Daha Önce Biri Yaptıysa Sen de Yapabilirsin! başlıklı yazımızda başarılı kadın hikayeleri, bedriye hülya ve ilham veren kadınlar hakkında bilgiler verilmektedir.